Tweeënveertig jaar is het ondertussen geleden dat de Nederlandse schrijver W.F. Hermans zijn later tot een cultboek uitgegroeid “Onder professoren” aan de wereld schonk. En, hoewel hij zelf duidelijk stelde dat “het werk over denkbeeldige professoren en een denkbeeldige universiteit ging” werd door sommigen toch beweerd dat hij er mee “oude rekeningen had vereffend”. Een fan van het boek was ongetwijfeld de Bruggeling Yvan Vanden Berghe (1941) die het, als jonge hoogleraar geschiedenis, met specialisatie de Koude Oorlog en internationale politiek, las en er, naar eigen zeggen, “veel in herkende”. Prof. Vanden Berghe, intussen emeritus hoogleraar, raakte sinds een aantal jaren ook bekend als schrijver van romans met een sterk autobiografische inslag (“1950. Mijn Oom Kamiel“, “1969. Het jaar van Jelena“…). Indachtig de roman van Hermans, maar “zonder hem te willen evenaren” schreef hij recent “Onder geleerden”, een campusroman die meteen ook het sluitstuk vormt van zijn autobiografisch oeuvre. Het boek, waarin hij op ironische wijze het leven en denken aan een (fictieve) Vlaamse universiteit bij het begin van de 21ste eeuw evoceert en flink de draak steekt met het teveel aan sérieux waarvan het “geconstrueerde” professorenkorps getuigt (“zonder de bedoeling oude rekeningen te willen vereffenen, daar ik op een hartelijke manier afscheid heb genomen van “mijn” alma mater”) werd uitgegeven door Polemos. Moeilijk te zeggen of in 2017 “Onder geleerden” nog evenveel stof zal doen opwaaien als “Onder professoren” in 1975, maar dat moet misschien ook niet. Het is een lekker amusant boek, niet gespeend van spanning, en dat is al heel veel.
De universiteit waar “Onder geleerden” zich afspeelt wordt door Vanden Berghe gesitueerd in Antwerpen en in het verhaal is een niet onbelangrijke rol weggelegd voor zijn academische specialisatie, de geschiedenis van de Koude Oorlog. De ik-persoon en verteller is prof. Yvan Montagne, gespecialiseerd in de geschiedenis van de Koude Oorlog waarover hij, als tegenstander van het conformistisch academisch denken (wat hij “niet-denken” noemt), graag originele ideeën verkondigt. Het door hem voorspelde einde van de Koude Oorlog grijpt hem persoonlijk erg aan.
In mei 1989 neemt Montagne deel aan een wetenschappelijk congres over de toenmalige DDR in Oost-Berlijn. De Stasi tracht hem op dat moment te rekruteren. Jaren later zal een Duitse journaliste die beweert over bezwarende documenten te beschikken, hem hiermee trachten te chanteren. Dit is het begin van een intrige waar, zo zal blijken, veel meer achter zit.
Zo krijgt Montagne te maken met de sensuele Jenny De Baets, een intrigante, die zonder veel academische bagage hoogleraar wil worden. Prof. John Adriaenssens, de vice-rector, probeert zijn liefje aan een leerstoel te helpen en komt in aanvaring met Montagne, die zijn leeropdracht niet wil afstaan, noch zich vroegtijdig wil laten pensioneren. Plots verdwijnt De Baets echter op een mysterieuze manier van de aardbol. De vice-rector, een man van de wereld, veroorzaakt ongewild een schandaal in een Antwerps bordeel en wordt verplicht de universiteit tijdelijk te verlaten. Een bevriend minister zorgt er voor dat hij gedetacheerd wordt bij de Unesco in Parijs. Ook zijn vaste minnares, de burgerlijke Eveline De Meester, die weldra bij hem zal promoveren, voelt zich door Jenny De Baets bedreigd in haar ambitie om Montagne op te volgen. Rocambolesk zijn de taferelen rond de verdediging van Eveline’s proefschrift…
Dan is er ook nog dr. Victor Michiels, een hardwerkende geleerde, die ervan overtuigd is dat de opvolging van Montagne hem toekomt wegens wetenschappelijke verdiensten. Op zijn strepen staande bekampt hij de concurrenten De Baets en De Meester hardnekkig en komt zo ook op ramkoers te liggen met de vice-rector. Montagne wordt in opspraak gebracht maar weigert te wijken en zal nog zeker vijf jaar zijn functie blijven uitoefenen als een “omstreden professor”. Hilarisch bijwijlen is de manier waarop met alle mogelijk moeite geprobeerd wordt de “schandalen” toe te dekken om toch maar de goede naam van de universiteit te vrijwaren. Leuke lectuur!
Yvan Vanden Berghe * Onder geleerden * Uitgeverij Polemos * 237 p * 19,98 euro * ISBN 978 90 8267 793 5.
Katelijne
Bron: ‘t Scheldt
